Twee boeken over kanker.
De afgelopen maanden heb ik twee Nederlandse romans gelezen. Geen fantasy, science fiction, oude canon-klassiekers, historische fictie of magisch realisme. Gewoon twee contemporaine werken, over gewone mensen met tragische, maar heel gewone, problemen.
Voor mijn doen hoogst merkwaardig.
Ik wil het in deze review hebben over deze twee boeken. Ik wil het hebben over Vechten voor Eva (Joost Uitdehaag) en Over Hebe & het komen van de tijd (Bouke van Laarhoven).
Er is een reden dat ik deze boeken las, en er zijn overeenkomsten tussen juist deze twee boeken. Beide boeken zijn geschreven door auteurs die ik ken. Aan beide boeken heb ik tijdens het schrijfproces – in min of meerdere mate – een bijdrage geleverd. Beide boeken gaan over kanker. En beide boeken zijn gebaseerd op ervaringen van de auteur zelf.
Kanker is een vreselijke ziekte. Een waar – dat durf ik wel te stellen – iedere Nederlander iemand aan verloren heeft, dreigt te verliezen of zal verliezen. Een ziekte waar een constante strijd tegen wordt gevoerd.
Die strijd is het leitmotiv van Vechten voor Eva, een boek dat half ingebed is in Nederlandse farmaceutische historie (de auteur werkte zelf voor Organon, een Nederlands bedrijf dat medicijnen tegen kanker ontwikkelde), half een hypothetische premisse à la Breaking Bad kent. Maar in plaats van crystal meth, proberen de hoofdpersonen op eigen houtje – uiterst illegaal – een wondermiddel te fabriceren.
De zoektocht naar een medicijn tegen kanker
Een bescheiden onderzoeker, ontredderd door ontslag uit zijn laboratorium na een van hoger hand opgelegde stop, vormt de katalysator in dit proces. Zijn kennis en kunde zijn noodzakelijk, maar het is de vriendin van de titulaire Eva, Manon, die de spil vormt van de roman. Haar hoop, wanhoop, moed en hoogmoed staan centraal, net als haar aftakelende grip op haar eigen leven en de puinhoop die ze in haar kring vrienden en geliefden teweegbrengt door steeds door te gaan.
Het boek is bijzonder vlot, begrijpelijk en ook spannend geschreven. Dat is geen sinecure voor een roman waarin een auteur die zelf veel technische kennis heeft die ook begrijpelijk moet overbrengen. Richards procesmatige aanpak, en met name ook Manons groeiende bewustwording van de moeilijkheden waar onderzoekers mee worstelen, brengen de lezer in perfecte doses de benodigde informatie om te begrijpen hoe – naast waarom – de strijd voor Eva gestreden wordt.
In Over Hebe is de strijd al gestreden, voor één van de hoofdpersonen. En waar die strijd nog gestreden kan worden, wordt die ontdoken, vermeden, verplaatst door een passieproject dat grenst aan waanzin. Hebe gaat niet over het knokken tegen kanker, over de wereld van de geneesmiddelen en laboratoria, maar over mensen die met herinneringen over zijn gebleven, en die een plaats moeten geven. En over mensen die, als ze de dood in het gezicht kijken, een herinnering willen achterlaten. Koste wat kost.
Het enige dat de tijd vervolgens nog kan bieden is hoop zonder garanties
Hebe is geschreven in poëtisch proza, in fraaie volzinnen die wellicht niet het naakte ochtendlicht der realiteit verdragen, maar toch, in de kroeg Kandinsky – waar het gros van de roman zich afspeelt – door de schemer, rook en het geroezemoes omarmd worden. Auteur Van Laarhoven speelt kundig met wat hij vertelt en achterhoudt, hoe hij sympathie opbouwt en afbreekt, hoe hij historie prijsgeeft en naar een bitter einde toewerkt. Met name in de flashbacks komt de pijn van het verliezen van een dierbare puur en prachtig naar voren, en wordt de bewuste afstandelijkheid die je voelt in de rest van het boek doorbroken.
Hebe en Eva zijn geen van beide bijzonder vrolijke boeken. Hoe zou dat ook kunnen, met het K-woord als thema? Toch blaken ze van menselijkheid, warmte, en zelfs, al is het maar in de as van gedoemde levens, van een sprankje hoop.
En soms is hoop genoeg.
Over Hebe & het komen van de tijd is uitgegeven door Gopher (2020) en is o.a. te bestellen op bol.com. Of bekijk hier de boektrailer.
Vechten voor Eva is uitgegeven door Nimisa Publishing House (2020) en is. o.a. te bestellen op bol.com. Kijk op de Nimisa-website voor meer informatie.
